Podatek liniowy

Podatek liniowy to jedna z form opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej osób fizycznych, przewidziana w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatek liniowy charakteryzuje się stałą stawką 19%, niezależnie od wysokości dochodów osiąganych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Podatek liniowy jako formę opodatkowania mogą stosować osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz osoby fizyczne będące wspólnikami spółki lub spółek niemających osobowości prawnej. Do tego typu spółek należą spółki cywilne, spółki jawne, a także spółki partnerskie.

W sytuacji, gdy dana osoba fizyczna prowadzi działalność samodzielnie i równocześnie jest wspólnikiem spółki lub spółek niemających osobowości prawnej, wybierze jako formę opodatkowania podatek liniowy, to  każda z tych działalności będzie wówczas opodatkowana podatkiem liniowym.

Z podatku liniowego mogą skorzystać wyłącznie osoby osiągające dochody z działalności gospodarczej oraz działów specjalnych produkcji rolnej, co oznacza że nie ma możliwości rozliczania podatkiem liniowym dochodów uzyskanych np. z tytułu umowy o pracę. Przy czym warunkiem stosowania podatku liniowego przez przedsiębiorców jest brak świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, jeżeli usługi te odpowiadają obowiązkom wykonywanym wcześniej w ramach stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art. 9a ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jeżeli podatnik, który wybrał jako sposób opodatkowania podatek liniowy, uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w sposób określony w art. 30c i jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek. Oznacza to, że w sytuacji, gdy przedsiębiorca wybierze w 2025 roku podatek liniowy jako formę opodatkowania i w tym samym roku podatkowym zacznie (lub nadal będzie) świadczyć usługi na rzecz obecnego albo byłego pracodawcy w tym samym zakresie, w jakim wykonywał je w ramach etatu, to automatycznie traci prawo do opodatkowania podatkiem liniowym za 2025 rok.

W takiej sytuacji przedsiębiorca będzie musiał obliczyć i wpłacić zaliczki od początku roku według skali podatkowej wraz z ewentualnymi odsetkami za zwłokę od powstałych zaległości podatkowych.

Należy podkreślić, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą może korzystać z różnych form opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), przy czym zmiana formy opodatkowania wymaga złożenia stosownego oświadczenia we właściwym terminie. Przedsiębiorca może dokonać wyboru podatku liniowego zarówno od początku prowadzenia działalności gospodarczej, jak i w trakcie prowadzenia tej działalności, począwszy od nowego roku podatkowego (kalendarzowego).

Aby skorzystać z opodatkowania podatkiem liniowym, należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego pisemne oświadczenie w terminie:

• do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu z działalności gospodarczej lub
• do końca roku podatkowego, jeśli pierwszy przychód z działalności gospodarczej osiągnięto w grudniu danego roku.

Oświadczenie o wyborze podatku liniowego jako formy opodatkowania można złożyć w urzędzie skarbowym lub CEIDG (zmiana danych we wpisie w CEIDG poprzez złożenie formularza aktualizacyjnego CEIDG-1).

Wybór formy opodatkowania wiąże podatników w następnych latach podatkowych, w których kontynuowana jest działalność gospodarcza. Oznacza to, że osoby kontynuujące opodatkowanie w formie podatku liniowego nie muszą co roku ponawiać zgłoszenia, o ile nie planują zmiany formy opodatkowania. W razie, gdy w kolejnych latach przedsiębiorca chce zmienić formę opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, powinien wówczas złożyć do naczelnika urzędu skarbowego pisemne oświadczenie w stosownym terminie.

Główną zaletą podatku liniowego jest stała stawka 19%, która nie rośnie wraz ze wzrostem dochodu. Przedsiębiorca korzystający z podatku liniowego opodatkowuje więc 19% stawką podatku wszystkie dochody uzyskane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Forma ta pozwala również na odliczanie od dochodu poniesionych przez podatnika kosztów uzyskania przychodu, zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i składek na ubezpieczenie zdrowotne, przy czym w odniesieniu do tych ostatnich obowiązuje limit roczny. W 2025 roku limit odliczenia składki zdrowotnej dla podatników rozliczających się podatkiem liniowym wynosi 12 900 zł.

Wadą podatku liniowego jest natomiast brak kwoty wolnej od podatku oraz brak prawa do większości ulg podatkowych dostępnych przy opodatkowaniu według skali, w tym m.in. ulgi na dziecko, możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem czy jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Przedsiębiorca stosujący podatek liniowy jako formę opodatkowania może korzystać z następujących ulg podatkowych:

• zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne,
• zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości określonego limitu (w 2025 r. do 12 900 zł),
• wpłaty na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE),
• ulga badawczo-rozwojowa,
• ulga IP BOX,
• ulga na zatrudnienie innowacyjnych pracowników,
• ulga termomodernizacyjna,
• ulga na prototyp,
• ulga na ekspansję,
• ulga na terminal,
• ulga na robotyzację,
• odliczenia na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę,
• odliczenia darowizn przekazanych na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, z tym że odliczenie wynosi wyłącznie 6% dochodu.
• odliczenie straty z lat ubiegłych.

Przedsiębiorcy opodatkowującemu dochody uzyskane z działalności gospodarczej podatkiem liniowym nie przysługują natomiast popularne ulgi takie jak np. ulga na dzieci, ulga na internet, ulga rehabilitacyjna czy ulga dla krwiodawców.

Przy podatku liniowym składa się zeznanie roczne PIT-36L (elektronicznie lub papierowo) w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W razie złożenia zeznania przed wyznaczonym terminem urząd skarbowy uznaje, że będzie ono złożone 15 lutego. Należy pamiętać, że stosując podatek liniowy, dochody z działalności gospodarczej nie łączą się z innymi źródłami (np. umowa o pracę). Oznacza to, że przedsiębiorca, który jako formę opodatkowania wybrał podatek liniowy, pracujący również na etacie, dochód z działalności gospodarczej opodatkowuje liniowo, a wynagrodzenie z umowy o pracę – według skali podatkowej, składając dwa zeznania roczne (PIT-36L z działalności i PIT-37 z umowy o pracę).

Przedsiębiorca stosujący jako formę opodatkowania podatek liniowy co do zasady prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów (PKPiR). Jest to uproszczona ewidencja, do której wpisywane są uzyskane przychody i poniesione koszty ich uzyskania. Podatnik prowadzi także ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i na koniec każdego roku podatkowego sporządza spis z natury.

Przedsiębiorcy stosujący jako formę opodatkowania podatek liniowy mają obowiązek dokonywać w ciągu roku podatkowego wpłat z tytułu zaliczek na podatek dochodowy. Zaliczki na podatek dochodowy płaci się miesięcznie lub kwartalnie, przy czym zaliczki kwartalne są możliwe do wyboru dla małych podatników i podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej. Zaliczki na PIT uiszcza się w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonym według 19% stawki, a sumą należnych zaliczek za poprzednie miesiące (kwartały). Przy czym nie trzeba wpłacać zaliczki na PIT, jeśli podatek należny od dochodu osiągniętego od początku roku pomniejszony o sumę zaliczek wpłaconych od początku roku nie przekracza 1.000 zł.

Zaliczki na podatek dochodowy wpłaca się w terminie:

• miesięcznie – do 20. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni,
• kwartalnie – do 20. dnia miesiąca po zakończeniu kwartału.

Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po pomniejszeniu o wartość zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont oraz o podatek należny w przypadku podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Kosztami uzyskania przychodów są natomiast wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z działalności gospodarczej nad kosztami ich uzyskania stanowi dochód do opodatkowania. Przy czym ustalając podstawę opodatkowania, przedsiębiorca może pomniejszyć dochód o przysługujące mu odliczenia i ulgi podatkowe np. zapłacone w danym roku składki na ubezpieczenia społeczne, składki na ubezpieczenie zdrowotne (do wysokości obowiązującego w danym roku podatkowym limitu) czy o straty poniesione w latach ubiegłych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Załóżmy, że Pan Jacek prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, który wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym w styczniu 2025 roku, uzyskał przychód z działalności gospodarczej w wysokości 18.500 zł i poniósł koszty w kwocie 4.800 zł, co daje dochód w wysokości 13.700 zł. W styczniu 2025 roku Pan Jacek opłacił składki ZUS należne za grudzień 2024 roku:

• składki społeczne: 1485,31 zł(podlegające odliczeniu od dochodu),
• składka zdrowotna: 400,00 zł (podlega odliczeniu od dochodu w ramach obowiązującego limitu)

Uwaga: Podatnik opodatkowany podatkiem liniowym ma możliwość rozliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (do wysokości obowiązującego w danym roku limitu) na dwa sposoby, a mianowicie poprzez zaliczenie ich do kosztów lub odliczenie od dochodu.

Dane:

• Przychód: 18.500 zł
• Koszty uzyskania przychodu: 4.800 zł
• Dochód: 18.500 zł – 4.800 zł = 700 zł
• Składki społeczne (do odliczenia od dochodu): 485,31 zł
• Składka zdrowotna (do odliczenia od dochodu): 400,00 zł

Krok 1: Podstawa opodatkowania (dochód – składki społeczne i składka zdrowotna)
13.700 zł – 1.485,31 zł – 400,00 zł = 11.814,69 zł
Po zaokrągleniu do pełnych złotych: 11.815 zł
Krok 2: Obliczenie podatku
11.815 zł × 19% = 2.244,85 zł
Po zaokrągleniu: 2.245 zł

Zaliczka na podatek dochodowy za styczeń 2025 roku wynosi: 2.245 zł

W lutym 2025 roku Pan Jacek uzyskał przychód w wysokości 11.200 zł i poniósł koszty podatkowe w kwocie 3.000 zł, co dało dochód w wysokości 8.200 zł. Pan Jacek skorzystał z wakacji składkowych, dlatego w lutym 2025 roku nie opłacał składek społecznych należnych za styczeń 2025 roku. Opłacił natomiast składkę zdrowotną w wysokości 671,30 zł (podlega odliczeniu od dochodu w ramach obowiązującego limitu).

Dane:

• Przychód: 11.200 zł
• Koszty uzyskania przychodu: 3.000 zł
• Dochód: 11.200 zł – 3.000 zł = 200 zł
• Składki społeczne: 0 zł
• Składka zdrowotna (do odliczenia od dochodu): 671,30 zł

Krok 1: Podstawa opodatkowania (dochód – składka zdrowotna)

8.200 zł – 671,30 zł = 7.528,70 zł
Po zaokrągleniu do pełnych złotych: 7.529 zł

Krok 2: Obliczenie podatku

7.529 zł × 19% = 1.430,51 zł
Po zaokrągleniu: 1.431 zł

Zaliczka na podatek dochodowy za luty 2025 roku wynosi: 1.431 zł

Podatek liniowy może być korzystnym rozwiązaniem dla osób osiągających stosunkowo wysokie dochody i niekorzystających z popularnych ulg i preferencji podatkowych takich jak ulga na dzieci czy wspólne rozliczenie z małżonkiem. Umożliwia prostsze rozliczenia i przewidywalność podatku. Warunkiem stosowania podatku liniowego jest jednak ścisłe przestrzeganie zasad, w tym brak świadczenia usług na rzecz byłego lub pracodawcy oraz terminowe zgłoszenie wyboru podatku liniowego jako formy opodatkowania.