Jakie adnotacje stosować przy procedurze marży?

Procedura marży to szczególny sposób rozliczenia podatku VAT dostępny wyłącznie przy sprzedaży ściśle określonych w przepisach towarów i usług. Istotą tej procedury jest opodatkowanie podatkiem VAT marży, stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszonej o kwotę należnego podatku. Procedura marży jest korzystną dla sprzedawców formą rozliczenia podatku VAT, ponieważ podstawę opodatkowania stanowi nie pełna wartość sprzedanych towarów i usług, jak ma to miejsce przy klasycznym sposobie rozliczenia VAT, lecz jedynie kwota marży, czyli prowizji jaką pobiera sprzedawca. Procedurę marży mogą stosować podatnicy dokonujący dostaw towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków albo świadczący usługi turystyczne, po spełnieniu odpowiednich warunków przewidzianych w ustawie o VAT.

Procedura marży dotycząca dostaw towarów została uregulowana w Dziale XII, Rozdziale 4 ustawy o podatku od towarów i usług, zatytułowanym „Szczególne procedury w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków”. Zgodnie z art. 120 ust. 4 tej ustawy w przypadku podatnika dokonującego dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków nabytych uprzednio przez tego podatnika w ramach prowadzonej działalności, w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku.

Oznacza to, że podatnik dokonujący dostawy towarów objętych procedurą marży nalicza i odprowadza podatek VAT wyłącznie od marży. Przy czym zastosowanie procedury VAT marża jest możliwe wyłącznie do dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków, które podatnik nabył od:

1) osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, niebędącej podatnikiem, o którym mowa w art. 15, lub niebędącej podatnikiem podatku od wartości dodanej;

2) podatników, o których mowa w art. 15, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2, art. 113 lub art. 113a;

3) podatników, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana zgodnie z ust. 4 i 5;

4) podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była zwolniona od podatku na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 43 ust. 1 pkt 2, art. 113 lub art. 113a;

5) podatników podatku od wartości dodanej, jeżeli dostawa tych towarów była opodatkowana podatkiem od wartości dodanej na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w ust. 4 i 5, a nabywca posiada dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towarów na tych zasadach.

Zatem warunkiem koniecznym do zastosowania procedury VAT marża, jest nabycie towarów przeznaczonych do odsprzedaży w procedurze marży w okolicznościach, które nie dawały przedsiębiorcy prawa do odliczenia podatku VAT przy nabyciu towarów.

Przed zastosowaniem procedury VAT marża w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, należy zwrócić uwagę na trzy kluczowe aspekty, a mianowicie:

• dokładną weryfikację czy dane towary spełniają definicje odpowiednio towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków zawarte w art. 120 ust. 1 pkt. 1-4 ustawy o VAT;
• status podmiotu/osoby, od której zakupiono towary, które mają zostać sprzedane w procedurze marży;
• upewnienie się że określone towary zostały nabyte w celu odsprzedaży.

Łączne spełnienie tych warunków jest niezbędne do zastosowania procedury marży.

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu samochodami używanymi. W czerwcu 2025 roku kupuje od osoby fizycznej (niebędącej podatnikiem VAT) na podstawie umowy kupna-sprzedaży samochód osobowy za kwotę 40 000 zł, z zamiarem dalszej odsprzedaży. W lipcu 2025 roku przedsiębiorca sprzedaje ten samochód za 50 000 zł. Może wówczas wystawić fakturę VAT marża – towary używane, z odpowiednią adnotacją na fakturze („procedura marży – towary używane”). VAT rozlicza tylko od kwoty marży, czyli od różnicy 10 000 zł (50 000 zł – 40 000 zł).

Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT prowadzi działalność transportową. W 2020 roku kupił samochód dostawczy od innego czynnego podatnika VAT. Przedsiębiorca otrzymał fakturę VAT, odliczył podatek VAT, wprowadził samochód do ewidencji środków trwałych, amortyzował i wykorzystywał wyłącznie na potrzeby swojej działalności gospodarczej do czynności opodatkowanych. W 2025 roku decyduje się sprzedać ten samochód. Przy sprzedaży samochodu przedsiębiorca musi wystawić zwykłą fakturę VAT (z wyodrębnioną kwotą netto i VAT według odpowiedniej stawki). Nie może zastosować procedury marży, ponieważ samochód został kupiony od innego czynnego podatnika VAT, przedsiębiorca odliczył podatek VAT przy zakupie i dodatkowo samochód nie został zakupiony w celu odsprzedaży (przedsiębiorca kupił samochód w celu wykorzystania go w swojej działalności gospodarczej do czynności opodatkowanych).

Procedura VAT marża może być stosowana także przy świadczeniu usług turystyki. Zgodnie z art. 119 ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania przy wykonywaniu usług turystyki jest kwota marży pomniejszona o kwotę należnego podatku, z zastrzeżeniem ust. 5. W ust. 5 wskazano, że w przypadku gdy przy świadczeniu usługi turystyki, oprócz usług nabywanych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, podatnik wykonuje we własnym zakresie część świadczeń w ramach tej usługi, zwanych dalej „usługami własnymi”, odrębnie ustala się podstawę opodatkowania dla usług własnych i odrębnie w odniesieniu do usług nabytych od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty. W celu określenia podstawy opodatkowania dla usług własnych stosuje się odpowiednio przepisy art. 29a.

Wyróżniamy zatem następujące rodzaje procedur marży, z których każda dotyczy innego zakresu towarów lub usług:

1. procedura marży dla towarów używanych – dotyczy m.in. komisów, podmiotów zajmujących się handlem używanymi pojazdami, a także przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż towarów używanych pochodzących z drugiego obiegu;
2. procedura marży dla dzieł sztuki – obejmuje m.in. galerie sztuki, domy aukcyjne oraz podmioty zajmujące się sprzedażą obrazów, rzeźb i innych dzieł;
3. procedura marży dla przedmiotów kolekcjonerskich i antyków – przeznaczona dla podmiotów handlujących antykami, monetami, znaczkami i innymi przedmiotami kolekcjonerskimi;
4. procedura marży dla biur podróży – dotyczy usług turystycznych, gdy podatnik działa na rzecz nabywcy usługi we własnym imieniu i na własny rachunek lub przy świadczeniu usługi nabywa towary i usługi od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty.

Procedura marży może być stosowana zarówno przy sprzedaży na rzecz innych przedsiębiorców jak i osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W każdym przypadku konieczne jest prawidłowe udokumentowanie transakcji objętej procedurą marży poprzez:

• wystawienie specjalnie do tego dedykowanej faktury VAT marża, która zawiera wymaganą adnotację dotyczącą procedury – w przypadku sprzedaży na rzecz innego przedsiębiorcy lub
• zarejestrowanie transakcji za pomocą paragonu fiskalnego – w przypadku sprzedaży konsumenckiej.

Odpowiednie udokumentowanie sprzedaży jest warunkiem prawidłowego rozliczenia podatku VAT w procedurze marży.

Faktura VAT marża jest szczególnym rodzajem faktury dokumentującej sprzedaż towarów lub usług, która różni się od standardowej faktury VAT sposobem ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem VAT. W sytuacji, gdy sprzedaż dokonywana jest w procedurze marży, faktura dokumentująca transakcję musi spełniać wymogi określone w ustawie o VAT. Poza obligatoryjnymi elementami faktury zawartymi w art. 106e ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, faktura VAT marża powinna zawierać specyficzne oznaczenia, zależnie od rodzaju transakcji:

• „procedura marży – towary używane”,
• „procedura marży – dzieła sztuki”,
• „procedura marży – przedmioty kolekcjonerskie i antyki”,
• „procedura marży dla biur podróży” – w przypadku usług turystycznych.

Obowiązek zamieszczania na fakturze dokumentującej transakcje opodatkowane w systemie marży powyższych oznaczeń wynika z art. 106e ust. 2 i 3 ustawy o  podatku od towarów i usług. Z przepisów tych wynika, że w przypadku świadczenia usług turystyki, dla których podstawę opodatkowania stanowi zgodnie z art. 119 ust. 1 kwota marży, faktura – w zakresie danych określonych w ust. 1 pkt 1-17 – powinna zawierać wyłącznie dane określone w ust. 1 pkt 1-8 i 15-17, a także wyrazy „procedura marży dla biur podróży”. Natomiast w przypadku dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, dla których podstawę opodatkowania stanowi zgodnie z art. 120 ust. 4 i 5 marża, faktura – w zakresie danych określonych w ust. 1 pkt 1-17 – powinna zawierać wyłącznie dane określone w ust. 1 pkt 1-8 i 15-17, a także odpowiednio wyrazy „procedura marży – towary używane”, „procedura marży – dzieła sztuki” lub „procedura marży – przedmioty kolekcjonerskie i antyki”.

Należy pamiętać, że brak wymaganej adnotacji dotyczącej procedury marży na fakturze, może prowadzić do zakwestionowania rozliczenia w systemie marży przez organy podatkowe i w konsekwencji skutkować powstaniem zaległości podatkowych. Transakcje rozliczane w procedurze marży muszą również zostać odpowiednio oznaczone w pliku JPK_V7.

Na fakturze VAT marża nie występuje klasyczny podział na kwotę netto, kwotę VAT i kwotę brutto. Podawana jest jedynie kwota brutto należna od nabywcy oraz informacja o zastosowanej procedurze marży dla określonej grupy towarów / usług. Podatek VAT naliczany jest przez sprzedawcę wewnętrznie, odpowiednio wykazywany w pliku JPK_V7 i odprowadzany do urzędu skarbowego. Na fakturze wystawionej w ramach procedury marży nie wykazuje się zatem kwoty podatku VAT, nabywca nie uzyskuje się informacji jaka dokładnie jest marża sprzedawcy, czyli różnica między ceną zakupu a ceną sprzedaży i nie wie od jakiej kwoty sprzedawca odprowadza podatek VAT, bo zna tylko cenę końcową brutto.

Nabywca otrzymujący fakturę wystawioną w ramach procedury marży nie ma prawa do odliczenia podatku VAT, nawet jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT, a towary/usługi służą do czynności opodatkowanych. Na fakturze VAT marża nie jest wykazywana osobno jako kwota podatku VAT – podaje się jedynie kwotę brutto oraz informację o zastosowaniu procedury marży. Ponieważ nabywcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z takiej faktury, wydatek udokumentowany fakturą VAT marża może być ujęty w kosztach uzyskania przychodów w pełnej wysokości (kwocie brutto), o ile spełnia warunki uznania go za koszt podatkowy zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) lub ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT).