Środki trwałe

Środki trwałe to stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1) budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,

2) maszyny, urządzenia i środki transportu,

3) inne przedmioty

– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy o podobnym charakterze.

Środki trwałe co do zasady podlegają amortyzacji, czyli stopniowemu rozliczaniu ich wartości początkowej w kosztach uzyskania przychodu poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane w określonych odstępach czasu, aż do całkowitego zamortyzowania środka lub jego likwidacji.

Przykłady środków trwałych:

• samochody służbowe,
• komputery i sprzęt biurowy,
• maszyny produkcyjne,
• narzędzia o wysokiej wartości (np. tokarki, wiertarki przemysłowe),
• wyposażenie lokali użytkowych (np. lodówki, zamrażarki i chłodziarki, piece gastronomiczne),
• meble w biurze,
• nagłośnienie i systemy audiowizualne,
• nieruchomości (np. hale produkcyjne, magazyny).

Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT) jest usystematyzowanym zbiorem obiektów majątku trwałego służącym m.in. do celów ewidencyjnych, ustalaniu stawek odpisów amortyzacyjnych oraz badań statystycznych. Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT) została opublikowana w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT).

W Klasyfikacji Środków Trwałych za podstawową jednostkę ewidencji przyjmuje się pojedynczy element majątku trwałego spełniający określone funkcje w procesie wytwarzania wyrobów i świadczenia usług. Może być nim budynek, maszyna, pojazd mechaniczny itp. Jedynie w nielicznych przypadkach dopuszcza się w ewidencji przyjęcie za pojedynczy obiekt – obiektu zbiorczego, którym może być zespół przewodów rurociągowych lub zespół latarni jednego typu użytkowanych na terenie zakładu, ulicy, osiedla, zespoły komputerowe itp.

Z punktu widzenia funkcji, jakie poszczególne środki trwałe spełniają w procesie wytwarzania lub w toku nieprodukcyjnego użytkowania, rozróżnia się cztery zasadnicze zbiory:

1) nieruchomości – obejmujące grunty, budynki oraz budowle inżynierii lądowej i wodnej; środki trwałe zaliczone do tego zbioru zapewniają odpowiednie warunki do prowadzenia procesów produkcyjnych oraz działalności nieprodukcyjnej;

2) maszyny, urządzenia techniczne, przyrządy i narzędzia oraz inne ruchomości i wyposażenie – obejmujące środki trwałe, którymi oddziałuje się bezpośrednio na przedmioty pracy (takie jak: surowce, materiały) oraz służące do wyposażenia;

3) środki transportu służące do przewozu osób lub transportu towarów;

4) inwentarz żywy.

Uwzględniając wyżej wymienione zasady podziału środków trwałych KŚT wyodrębnia na pierwszym szczeblu podziału klasyfikacyjnego 10 następujących jednocyfrowych grup środków trwałych:

0 GRUNTY

1 BUDYNKI I LOKALE ORAZ SPÓŁDZIELCZE PRAWO DO LOKALU UŻYTKOWEGO I SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU MIESZKALNEGO

2 OBIEKTY INŻYNIERII LĄDOWEJ I WODNEJ

3 KOTŁY I MASZYNY ENERGETYCZNE

4 MASZYNY, URZĄDZENIA I APARATY OGÓLNEGO ZASTOSOWANIA

5 MASZYNY, URZĄDZENIA I APARATY SPECJALISTYCZNE

6 URZĄDZENIA TECHNICZNE

7 ŚRODKI TRANSPORTU

8 NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, RUCHOMOŚCI I WYPOSAŻENIE, GDZIE INDZIEJ NIESKLASYFIKOWANE

9 INWENTARZ ŻYWY

Wyżej wymienione grupy środków trwałych dzielą się na drugim szczeblu podziału klasyfikacyjnego na podgrupy, którym nadane zostały symbole dwucyfrowe. Wprowadzono też trzeci szczebel podziału klasyfikacyjnego środków trwałych, którym nadano symbole trzycyfrowe. Grupy środków trwałych składają się z dwucyfrowych podgrup oraz trzycyfrowych rodzajów.

Przedsiębiorca wprowadzający środek trwały do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ma obowiązek przypisania mu odpowiedniego numeru według Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT). Numer ten decyduje o zastosowaniu właściwej stawki amortyzacyjnej, na podstawie której dokonywane będą odpisy amortyzacyjne zaliczane do kosztów uzyskania przychodu. W konsekwencji błędy symbol KŚT może powodować błędne kwoty odpisów amortyzacyjnych, a co za tym idzie nieprawidłową kwotę podatku dochodowego do zapłaty.

Ustalenie właściwego rodzaju KŚT dla danego środka trwałego może sprawiać trudności. W przypadku wątpliwości warto skorzystać ze wsparcia osób z wykształceniem technicznym, które dobrze znają specyfikę danego środka trwałego i potrafią trafnie zakwalifikować go w strukturze KŚT. Pomocne może być również uważne przeanalizowanie uwag do poszczególnych grup, podgrup i rodzajów w Klasyfikacji Środków Trwałych – zawierają one często cenne wskazówki ułatwiające prawidłowe przypisanie składnika majątku do właściwego symbolu klasyfikacyjnego.

Dodatkowo na stronie Głównego Urzędu Statystycznego dostępna jest wyszukiwarka KŚT. W razie dalszych wątpliwości zalecamy kontakt z Ośrodkiem Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi. Można uzyskać pomoc w zaklasyfikowaniu środka trwałego według Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) poprzez złożenie pisemnego wniosku o wydanie interpretacji klasyfikacyjnej. Wnioski dotyczące środka trwałego według KŚT (Klasyfikacja Środków Trwałych) powinny być kierowane do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi, ul. Suwalska 29, 93-176 Łódź.

Należy pamiętać, że wniosek musi podpisać osoba upoważniona do reprezentowania podmiotu (np. właściciel, współwłaściciel, prokurent, osoba upoważniona w KRS). Wniosek można wysłać także elektronicznie za pomocą formularza udostępnionego na stronie Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi albo mailem na adres KlasyfikacjeUSLDZ@stat.gov.pl.

Składając wniosek o nadanie symbolu według klasyfikacji KŚT należy dokładnie opisać rodzaj, budowę i przeznaczenie środka trwałego będącego przedmiotem klasyfikacji oraz podać swoje nazwisko i imię, nazwę firmy, NIP jednostki, adres, telefon kontaktowy i adres poczty elektronicznej. Odpowiedź zostanie udzielona przez Urząd Statystyczny w Łodzi w ciągu 30 dni, a w sprawach skomplikowanych, wymagających dodatkowych wyjaśnień – nie później niż w ciągu 60 dni od daty wpływu wniosku do służb statystyki publicznej. Należy jednak mieć na uwadze, że wydana informacja nie stanowi decyzji administracyjnej i nie ma charakteru wiążącego.

Amortyzacja to stopniowe ujmowanie wartości początkowej środka trwałego w kosztach podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne. Odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego co do zasady dokonuje się począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji środków trwałych i do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową lub w którym środek trwały postawiono w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono jego niedobór.

Wyróżnia się następujące metody amortyzacji środków trwałych:

• Metoda liniowa – polega na dokonywaniu równych, stałych odpisów przez cały przewidywany okres użytkowania środka trwałego;
• Metoda degresywna – przyspieszona amortyzacja, charakteryzująca się wyższymi odpisami amortyzacyjnymi w pierwszych latach użytkowania środka trwałego oraz możliwością szybszego rozliczenia jego wartości w kosztach w porównaniu do metody liniowej;
• Amortyzacja jednorazowa – dostępna dla środków trwałych o wartości nie wyższej niż 10 000 zł (niezależnie od symbolu KŚT) oraz w ramach pomocy de minimis dla małych podatników i przedsiębiorców rozpoczynających działalność w ramach limitu 50 000 euro i w odniesieniu do środków trwałych zaliczonych do grup 3–8 KŚT z wyłączeniem aut osobowych;

Metoda naturalna –polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych w zależności od faktycznego stopnia zużycia środka trwałego proporcjonalnie do wykorzystania jego potencjału użytkowego np. na podstawie liczby przepracowanych godzin lub wyprodukowanych jednostek.

Nie wszystkie składniki majątku podlegają amortyzacji. Amortyzacji nie podlegają w szczególności

• grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
• budynki mieszkalne, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy,
• dzieła sztuki i eksponaty muzealne.

Odpisów amortyzacyjnych nie dokonuje się również w trakcie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, środki trwałe nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono działalność.

Co ważne, jeśli wartość początkowa składnika majątku nie przekracza kwoty 10.000 zł, to nawet jeśli ten składnik majątku posiada wszystkie cechy środka trwałego, przedsiębiorca może postąpić na dwa sposoby:

• zaliczyć wydatek do kosztów uzyskania przychodów na bieżąco, bez konieczności wprowadzania składnika majątku do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• wprowadzić składnik majątku do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a następnie dokonać jednorazowej amortyzacji lub amortyzować niskocenny środek trwały na zasadach ogólnych.

Przykład: telefon komórkowy zakupiony za kwotę 5.500 zł o przewidywanym okresie użytkowania powyżej roku, mimo spełniania definicji środka trwałego, może zostać rozliczony bezpośrednio w kosztach w miesiącu zakupu, bez konieczności wprowadzania go do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Taka możliwość upraszcza ewidencję i zmniejsza obciążenia administracyjne, zwłaszcza w przypadku tańszych urządzeń czy wyposażenia wykorzystywanego do prowadzenia działalności gospodarczej.